Od pierwszego dnia po eskalacji wojny prowadzimy działania, które odpowiadają na potrzeby szkół związane z napływem uczennic i uczniów z Ukrainy. Szacujemy, że korzysta z nich 4000 szkół w całym kraju.
Wraz z naszymi partnerami (Norwegian Refugee Council, Plan International, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności i UNICEF Polska) projektujemy programy dla nauczycieli i dyrektorów, organizujemy szkolenia oraz przygotowujemy materiały edukacyjne. Prowadzimy też badania i monitorujemy dostępne dane na temat dzieci w wieku szkolnym, które uciekły przed wojną do Polski.
Model edukacji integracyjnej wspiera szkoły i pozwala uwzględniać potrzeby uczniów polskich i ukraińskich.
Napływ nowych uczennic i uczniów z Ukrainy do szkół w takiej skali to sytuacja bez precedensu w historii Polski. Jest ona trudna nie tylko dla osób, które uciekają przed wojną, ale też dla całego środowiska szkolnego: uczniów, którzy uczyli się w szkołach wcześniej, rodziców, a także oczywiście nauczycieli i dyrektorów. Dlatego podejście do integracji edukacyjnej, które proponujemy szkołom, uwzględnia potrzeby wszystkich uczniów. Zajmujemy się potrzebami emocjonalnymi, społecznymi i w zakresie uczenia się.
Wykorzystujemy wiedzę o uczeniu się i dobrych praktykach oraz opieramy się wynikach badań przeprowadzonych w szkołach.
Nad wsparciem szkół w przyjmowaniu uczniów z Ukrainy pracujemy w interdyscyplinarnych zespołach. Uwzględniamy nie tylko najnowsze badania, lecz także głosy praktyczek i praktyków. Proponujemy szkołom rozwiązania związane z aklimatyzacją nowych uczniów, wsparciem psychicznym dla nich, a także radzeniem sobie z barierami językowymi, różnicami w poziomie wiedzy i umiejętności, ocenianiem czy współpracą z rodzicami.
Jako jedni z pierwszych w Polsce przeprowadziliśmy także jakościowe badanie potrzeb i napięć, które pojawiały się w szkołach goszczących dzieci z Ukrainy. Najnowszy raport z badań jakościowych przedstawiliśmy w październiku 2024 roku. Badania i raport „Uczniowie i uczennice z Ukrainy w polskiej szkole – rok szkolny 2023/24” zostały zrealizowane przez pracownię Badania i Działania, na zlecenie Centrum Edukacji Obywatelskiej realizującego we współpracy z Funduszem Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF) projekt „Uczniowie z Ukrainy w polskiej szkole”.
W kwietniu 2024 roku opublikowaliśmy raport „Uczniowie z Ukrainy z doświadczeniem uchodźstwa w polskim systemie edukacji”.
Z naszego komentarza do raportu: „[…] czas reagowania kryzysowego już dawno minął i całe środowisko potrzebuje systemowego wsparcia i rozwoju. Ważne jest teraz, by sukces kryzysowego reagowania przekuć w rozwiązania systemowe i codzienną dobrą praktykę funkcjonowania wielokulturowej szkoły”.
Na początku 2024 roku opublikowaliśmy raport – „Uczniowie uchodźczy z Ukrainy w polskim systemie edukacji”. Raport zawiera wnioski z badania przeprowadzonego po prawie dwóch latach pobytu młodych uchodźców w Polsce.
W tej chwili w polskich szkołach uczy się ok. 185 tys. uczennic i uczniów z Ukrainy (w tym ok. 135 tys. z nich to uchodźcy wojenni). Kolejne 150 tys. znajduje się poza systemem. Teoretycznie uczą się online, w praktyce jednak nie wiemy, co się z nimi dzieje.
We wrześniu 2023 roku opublikowaliśmy efekty tej pracy w postaci raportu „Uczniowie uchodźczy w polskich szkołach”, który podsumowuje drugą falę badań. Celem projektu było rozpoznanie potrzeb i napięć w społecznościach szkolnych goszczących uczniów i uczennice z Ukrainy – na potrzeby zaprojektowania długofalowego wsparcia dla szkół.
Badania miały charakter etnograficzny i objęły w sumie ponad 160 wywiadów, obserwacje i badania wizualne.
Pierwszy raport opublikowaliśmy już w sierpniu 2022 roku. Zatytułowaliśmy go „Szkoła zróżnicowana
kulturowo. Wyzwania i potrzeby związane z napływem uczniów z Ukrainy”.
Pracujemy w nich z dyrektorkami, nauczycielami (przedmiotowymi i wychowawcami), pedagożkami szkolnymi oraz całymi radami pedagogicznymi.
Osoby, które pracują w szkołach i mierzą się z wyzwaniami związanymi z pracą z uczniami z Ukrainy, mogą uczestniczyć w naszych przygotowanych z myślą o nich programach edukacyjnych. Szacujemy, że skorzystało z nich już około 1500 osób. Kolejne przyjmiemy w nowym roku szkolnym.
W pierwszym półroczu roku szkolnego 2024/25 w ramach programu „Szkoła ucząca się” uruchomiliśmy projekt . Skupiamy się w nim na integracji edukacyjnej, czyli pokazujemy jak:
W tym programie całościowo zajmujemy się doświadczeniem szkolnym uczennic i uczniów. Uczestniczki i uczestnicy pracują z nami w dwóch projektach:
Projekt zaprojektowany z myślą o wychowawczyniach i wychowawcach klas oraz programie profilaktyczno-wychowawczym szkoły. W tegorocznej edycji w pierwszej kolejności przyjmowaliśmy do programu szkoły, w których są uczniowie z Ukrainy.
W programie „Szkoła demokracji” pracujemy z opiekunami i opiekunkami samorządów uczniowskich, w programie „Młodzi w akcji” – z nauczycielkami i nauczycielami wychowanie fizycznego. W obu programach skupiamy się na szkolnych relacjach i włączaniu uczniów z Ukrainy w życie szkoły. Choć pracują z nami konkretne grupy nauczycieli, to są przewidziane także szkolenia dla całej rady pedagogicznej oraz projekty uczniowskie, które wykonają młodzi ludzie.
W cyklu poruszyliśmy już między innymi tematy pracy nauczycieli w klasie zróżnicowanej pod względem kulturowym, oceniania osiągnięć edukacyjnych uczniów (i polskich i ukraińskich) oraz wsparcia nauczycieli w obliczu wielu wyzwań, związanych z napływem osób z Ukrainy do szkół.
W cyklu poruszyliśmy między innymi temat współpracy i wzajemnego wspierania się nauczycieli, kontaktów z rodzicami uczniów z Ukrainy czy pracy z uczniami o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych (również w kontekście uczniów z doświadczeniem migracji).
To wydarzenia online, które prowadziliśmy przed utworzeniem programu o tej nazwie. Zaczęliśmy już pierwszego dnia po wybuchu wojny. W naszym webinarium o tym, jak rozmawiać z uczniami o wojnie wzięło udział 3200 osób.
Potem poruszyliśmy tematy takie jak:
Spotkania online, które przygotowywały zainteresowane osoby do uczenia języka polskiego jako obcego. Miały charakter zamkniętego cyklu (4 spotkania online). Podczas dwóch edycji ukończyło go około 2000 osób.
Z naszymi materiałami można zapoznać się w naszych mediach społecznościowych oraz w bibliotece materiałów (pod tagiem edukacja dzieci uchodźczych).
Zależy nam na dyskusji o tym, jak system edukacji powinien odpowiedzieć na wyzwania związane z dołączeniem do niego uczennic i uczniów, którzy uciekli przed wojną.
Uczestniczymy w wydarzeniach, na których poruszany jest temat edukacji dzieci uchodźczych w Polsce (m.in. wzięliśmy udział w konferencji, która odbyła się 14 września 2022 r. w Sejmie).
Współpracujemy także w tym zakresie z mediami polskimi i zagranicznymi. Nasze komentarze ukazały się m. in. w „Dziennik Gazeta Prawna”, „Gazeta Wyborcza”, „Rzeczpospolita”, „Polityka”, „The Economist i „Le Monde Diplomatique”.
Wybrane publikacje i audycje, które powstały z naszym udziałem: