Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
O systemie
Raport

Jakie są potrzeby i wyzwania szkół związane z napływem uczniów z Ukrainy?

Raport
Zespół CEO

Już jest nasz raport z badania jakościowego, w którym sprawdzamy, jakie są napięcia i potrzeby w szkołach w związku z napływem uczniów z Ukrainy. Publikacja jest pomocna w tym, by zaplanować zarówno pracę z klasą i szkołą, jak i rozwiązania systemowe (np. zewnętrzne wsparcie dla szkół).

Interesuje mnie wersja ENG raportu

– Raport oparty jest na ponad 100 wywiadach prowadzonych w sześciu szkołach podstawowych i ponadpodstawowych, goszczących uczniów –uchodźców z Ukrainy.
– W wywiadach brali udział ukraińscy i polscy uczniowie oraz ich rodzice, dyrektorzy, nauczyciele, szkolni pedagodzy i psychologowie, asystenci międzykulturowi, personel techniczny, przedstawiciele otoczenia szkoły.
– Badania terenowe zrealizowaliśmy w maju i czerwcu 2022.

Jakie są najważniejsze wnioski z raportu?

  1. Z przyjęciem do szkół uczniów lepiej radziły sobie szkoły, które miały wcześniej podobne doświadczenia lub w których  gronie pedagogicznym były osoby, które znały j. ukraiński lub rosyjski.  Gdy szkoła takich zasobów nie miała, proces był spontaniczny i zależał od kompetencji oraz motywacji pojedynczych nauczycieli.
  2. Dużą trudnością w przyjmowaniu nowych uczniów była ich mobilność, związana z dalszymi migracjami lub powrotami do Ukrainy.
  3. Strategie związane z przyjmowaniem uczniów do szkół i klas były zróżnicowane – od prowadzonej systemowo diagnozy i wsparcia, utrzymywania w oddziałach klasowych stałych proporcji między uczniami polskimi i cudzoziemskimi, po automatyczne przypisywanie uczniów do najmniej licznych klas.
  4. Sami uczniowie mówią o poczuciu wyobcowania, stresie i barierze językowej w trakcie wchodzenia w nowe środowisko. Ich polscy rówieśnicy doświadczali z kolei trudnych emocji związanych z wybuchem wojny i nagłymi zmianami w ich szkole.
  5. Procesem wyraźnie utrudniającym integrację z polskimi uczniami jest tendencja do tworzenia względnie zamkniętych, ukraińskich grup jeśli w danej klasie jest większa grupa uczniów uchodźczych.
  6. Poważnym problemem jest dostęp do podręczników, zeszytów ćwiczeń i kart pracy do części przedmiotów, szczególnie ścisłych, materiałów do nauki polskiego jako języka obcego. Większość wykorzystywanych materiałów wymagała dużego nakładu pracy i czasu ze strony nauczycieli.
  7. Dyrektorzy i nauczyciele mają potrzebę pogłębienia wiedzy o ukraińskim systemie oświaty, a zwłaszcza poznania różnic programowych.
  8. Przypadki konfliktów miedzy uczniami polskimi i ukraińskimi, opisywane przez uczniów i nauczycieli, miały charakter incydentalny. Były postrzegane jako pochodna „zwyczajnych” procesów zachodzących między młodymi ludźmi, nie w kontekście narodowościowym. Niemniej można zauważyć napięcia pojawiające się w wypowiedziach polskich uczniów i ich rodziców.
  9. Brak wsparcia psychologiczno-pedagogicznego uczniów ukraińskich jest jednym z najpoważniejszych, zaobserwowanych przez nas problemów. Wynika on z braku specjalistów posługujących się językiem ukraińskim lub rosyjskim, a także barier kulturowych.
  10. Rozwiązaniem, które pomaga w pokonaniu wyzwań związanych z zapewnieniem poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego (uczniom i nauczycielom), przepracowaniem różnic kulturowych, wspomaganiem procesów edukacyjnych i udrożnieniem kontaktów szkoła – rodzic jest instytucja asystenta międzykulturowego/dziecka cudzoziemskiego.
  11. Nauczyciele i dyrektorzy doskonale rozumieją, że kluczem do skutecznej integracji w systemie edukacyjnym jest zapewnienie integracji kulturowej i społecznej. W ograniczonym zakresie przejawiana jest troska o unikanie asymilacji i zachowanie tożsamości kulturowej nowoprzybyłych.
  12. Dominuje przekonanie o podobieństwie kultur polskiej i ukraińskiej, które sprzyja niedostrzeganiu istotnych różnic kulturowych. Tymczasem sami ukraińscy uczniowie podkreślają liczne różnice na poziomie kultury szkoły.
  13. Czynniki sprzyjające integracji uczniów polskich i ukraińskich w zespole klasowym to stosowanie pracy w grupach mieszanych na lekcji, tworzenie okazji do spędzania czasu poza klasą (wyjścia, wycieczki, zajęcia pozalekcyjne – szczególnie sportowe i artystyczne).
  14. Utrudniają ją: zbyt duża liczba uczniów uchodźczych w jednej klasie, preferencyjne traktowanie (ocenianie) nowoprzybyłych, brak facylitacji procesu integracji przez nauczycieli i wychowawców, brak kompetencji w zakresie rozwiazywania konfliktów i przeciwdziałania dyskryminacji.
  15. Na poziomie działań ogólnoszkolnych i społeczności lokalnych można zauważyć małą (lub wręcz brak) oferty czasu wolnego dla ukraińskich uczniów. Kontakty pozaszkolne ograniczają się w dużej mierze do własnej grupy narodowościowej; podejmowaniu dodatkowych aktywności nie sprzyja obciążenie wielu uczniów równoczesną nauką on-line w Ukrainie. 
  16. Doświadczenia ukraińskich uczniów związane z nauką w polskiej szkole były tak zróżnicowane, jak zróżnicowana jest ta grupa. Indywidualne cechy, takie jak motywacja, poziom wiedzy nabytej w Ukrainie, cechy charakteru, style uczenia się decydowały o większym lub mniejszym poziomie integracji w obszarze edukacji.
  17. W postawach polskich nauczycieli można było zauważyć dwa powtarzające się, potencjalnie niekorzystne elementy. Po pierwsze preferowanie modelu „cichego, dobrze ułożonego, ambitnego” ucznia, po drugie niezrozumienie wobec uczniów niezaangażowanych w naukę.
  18. Podstawową barierą jest jednak znajomość języka – nie tylko na poziomie  komunikacyjnym, ale przede wszystkim wystarczającym do pełnego uczestniczenia w procesach edukacyjnych.
  19. Nie zaobserwowaliśmy wpływu płci uczniów na przebieg procesów integracyjnych. Różnice sprowadzały się do poszukiwania relacji w obrębie jednej grupy płciowej, szczególnie wśród młodszych uczniów oraz specyfice zainteresowań, osadzonych w szerszych skryptach Genderowych.
  20. Czynnikiem różnicującym był za to wiek – ewidentnie integracja była łatwiejsza dla najmłodszych uczniów.  
  21. Klasy przygotowawcze okazały się rozwiązaniem zapewniającym poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego, ułatwiającym poznanie języka polskiego, wyrównanie różnic programowych i wdrożenie do polskiej kultury edukacyjnej. Ułatwiały też, na wielu poziomach, pracę nauczycielom. Jednocześnie ograniczały kontakty z polskimi uczniami, zaś rozpiętość wiekowa prowadziła do napięć i konfliktów.
  22. W klasach mieszanych (z licznymi wyjątkami) obserwowaliśmy proces nieuwzględniający potrzeb ucznia ukraińskiego. Problemy związane z nieznajomością języka wybrzmiewały tu szczególnie wyraźnie, prowadząc często do przydzielania uczniom ukraińskim zadań nieadekwatnych do ich poziomu wiedzy i możliwości.
  23. Wśród ukraińskich uczniów powszechne jest uczestniczenie on-line w zajęciach w szkole ukraińskiej. Wynika to z chęci utrzymania ciągłości edukacji i kontaktów ze środowiskiem. Konsekwencją jest większe obciążenie uczniów i zaburzenie frekwencji w polskiej szkole.
  24. Wśród dyrektorów i nauczycieli dominuje przekonanie, że ukraińscy uczniowie nie są przygotowani do zdawania egzaminów zewnętrznych (ósmoklasisty i maturalnego). Podstawową przeszkodą jest brak znajomości języka polskiego oraz relatywnie krótki czas pobytu w polskiej szkole. 
  25. Współpraca z ukraińskimi rodzicami opiera się na pracownikach szkoły znających język ukraiński lub rosyjski. W istocie przestrzeni do interakcji jest mało; uczestniczenie w zebraniach klasowych – ze względu na barierę językową – jest ograniczone. Dla wielu ukraińskich rodziców problemem było korzystanie ze standardowych szkolnych narzędzi komunikacji, takich jak dziennik elektroniczny czy e-mail.

Interesuje mnie wersja ENG raportu

Zespół CEO

Podobne wpisy, które mogą Cię
zainteresować

Edukacja obywatelska jako przedmiot praktyczny

dr Jędrzej Witkowski
Czytaj więcej

Skąd się wzięło Centrum Edukacji Obywatelskiej?

Alicja Pacewicz
Czytaj więcej

Uczniowie z Ukrainy. Co mówią nowe dane?

Paulina Chrostowska
Czytaj więcej

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 478

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 478

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 479

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 479

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 480

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 480

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 481

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 481

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 482

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 482

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 483

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 483

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 484

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 484

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 485

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 485

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 486

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 486

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 487

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 487

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/templates/shortcode.php on line 12

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/templates/shortcode.php on line 18

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/templates/shortcode.php on line 53

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/templates/shortcode.php on line 60

 

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych rozumianych jako otrzymywanie newslettera oraz informacji o produktach i usługach edukacyjnych oferowanych przez CEO, poprzez przesyłanie informacji za pomocą poczty elektronicznej, na podany adres e-mail [zg. z ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną z dnia 18 lipca 2002 r. (Dz. U z 2013 r., poz. 1422 ze zm.)]. Nasza polityka prywatności