Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Dla nauczyciela
Artykuł

Motywacji da się nauczyć! Część druga

Małgorzata Ostrowska
Katarzyna Pijanowska

Jak nauczyć uczniów przyjmować motywację wysokiej jakości? Zadbaj o warunki, w których będą mogli realizować swoje potrzeby autonomii, przynależności i kompetencji. W artykule proponujemy dobre i skuteczne praktyki. Wersja audio poniżej.

W pierwszej części artykułu pisałyśmy, że motywacja jest rezultatem zaspokojenia trzech potrzeb psychologicznych: autonomii, przynależności (relacyjności) i kompetencji. Zależy od tego, w jakim stopniu zaspokojona jest każda z nich oddzielnie. Uczeń ma optymalną motywację do pracy nad zadaniem grupowym, gdy: może podjąć decyzję, z kim i w jaki sposób je wykona (autonomia), jest pewny swoich umiejętności (potrzeba kompetencji), łączy go więź z innymi uczniami.

Motywacja do uczenia się może mieć wysoką lub niską jakość. Jednak nawet dobry obserwator nie jest w stanie trafnie rozpoznać motywacji innej osoby

Świadome zarządzanie sobą daje energię i poprawia samopoczucie, co przekłada się na motywację wysokiej jakości. Działanie z obowiązku, pod przymusem lub w wyniku sterowania za pomocą nagród i kar wywołuje u ucznia motywację niskiej jakości.

Zespół badaczy pod kierunkiem Susan Fowler ustalił (S. Fowler 2015), że pod wpływem indywidualnej oceny czynności lub zadania można przyjmować różną motywację. Na przykład motywacja do uczenia się ma wysoką jakość, gdy jest:

Motywacja do uczenia się ma niską jakość, gdy jest:

Nawet dobry obserwator nie zna motywacji drugiej osoby. Widzi tylko jej zewnętrzne działania i na tej podstawie formułuje wnioski – nie zawsze trafne. Dlatego warto rozmawiać z uczniami i uczennicami o motywacji by uczyć ich, jak przyjmować najlepszą.

Cztery młode osoby siedzą na żółtych schodach. Troje z nich patrzy w kierunku aparatu fotograficznego.
Warto rozmawiać z uczniami i uczennicami o motywacji by uczyć ich, jak przyjmować najlepszą

Jak nauczyć uczniów przyjmować motywację wysokiej jakości? Zadbaj o odpowiednie warunki

Cierpliwie stwarzane w klasie warunki, w których uczniowie realizują zadania edukacyjne i równocześnie mogą zaspokajać trzy potrzeby wpływające na motywację, podnoszą jej jakość. Należy powstrzymać się od stosowania tego, co niszczy samoregulację. Na przykład od decydowania we wszystkim za uczniów, przekonywania ich, że muszą coś robić oraz napędzania rywalizacją i obietnicą nagrody dla tych, którzy wykonają coś najlepiej lub najszybciej.

Jak tworzyć w klasie warunki dla zaspokojenia potrzeby autonomii? Pozostaw uczniom wybór i przestrzeń na własne decyzje

Do świadomego podejmowania decyzji potrzebne są uczniom odpowiednie kompetencje: rozumienie czego dotyczy wybór, rozpoznanie alternatyw, umiejętność przewidzenia jak wybór danego wariantu wpłynie na efekty pracy.

Nauczyciel tworzy w klasie warunki, w których uczniowie rozwijają te kompetencje. Jeśli proponuje uczniom wybór, to akceptuje to, co uczeń wybierze. Można na przykład:

Propozycje te nie dotyczą jednej lekcji, lecz stopniowego uczenia podejmowania wyborów w procesie nauczania i budowania u uczniów poczucia autonomii. Wybory te przekładają się na przyjmowanie optymalnej motywacji do aktywnego uczestniczenia w lekcji, zaangażowania w uczenie się i rozwijania kompetencji osobistych oraz społecznych.

Jak tworzyć w klasie warunki dla zaspokojenia potrzeby kompetencji? Wspieraj uczniów w ich działaniach i interakcjach w szkole

Uczeń sam buduje swoje kompetencje (wiedzę, umiejętności i postawy). Istotne są przy tym: wsparcie nauczyciela, który organizuje wieloletni proces uczenia się, interakcje z innymi uczącymi się i odpowiednie zaplecze w domu (rodzice, warunki do uczenia się).

Co nauczyciele mogą zrobić, aby wspierać u uczniów realizację potrzeby kompetencji?

Cztery młode osoby prowadzą dyskusję w klasie.
Poczucie przynależności to akceptacja, uwaga i wsparcie ze strony członków grupy, jak również zapewnienie takiej samej uwagi innym członkom

Potrzeby autonomii i kompetencji przenikają się. Możesz uczyć klasę realizować je równocześnie

Uczeń realizuje przenikające się potrzeby autonomii i kompetencji na przykład, gdy dokonuje wyboru zadania, które wykona na lekcji. Przenikanie  polega w tej sytuacji na tym, że uczeń potrafi wybrać zadanie (potrzeba autonomii), ponieważ ma kompetencje, które pozwalają mu je wykonać (potrzeba kompetencji).

Aby było to możliwe, wcześniej nauczyciel wielokrotnie przedstawiał, np. 2 zadania do wyboru, omawiał ich istotę i poziom trudności. Dzięki temu uczeń nabrał umiejętności odróżniania zadania łatwego dla siebie od trudniejszego. Ma także poczucie własnych kompetencji przedmiotowych, gdyż dostrzega postępy w swoim uczeniu się. Nawet jeśli wybierze zadanie, które jest dla niego sporym wyzwaniem, może podjąć decyzję, czy zmierzy się z nim sam, czy będzie pracował z innym uczniem, czy podejdzie do nauczyciela i poprosi go o wyjaśnienie.

Zauważenie własnych kompetencji oraz poczucie, że są one ważne i przydatne w dalszej nauce i życiu, pozwalają uczniom uwierzyć, że są zdolni do dalszego rozwoju. Przekonują się oni, że uczenie się może być przyjemne i zarazem ciekawe – a to wpływa na przyjmowanie motywacji o wysokiej jakości.

Jak tworzyć w klasie warunki dla zaspokojenia potrzeby przynależności? Zapewnij uczniom poczucie bezpieczeństwa i obdarz ich zaufaniem

Poczucie przynależności to akceptacja, uwaga i wsparcie ze strony członków grupy, jak również zapewnienie takiej samej uwagi innym członkom.

Na poczucie przynależności uczniów składa się wiele elementów, m.in. takich jak to, czy środowisko odzwierciedla ich potrzeby i relacje z rówieśnikami. W szkole uczą się nawiązywać kontakty z innymi, angażować się w rozmowę, słuchać różnych punktów widzenia i funkcjonować w środowisku, przestrzegając norm kulturowych i wartości obowiązujących w danym miejscu.

Nauczyciele mogą przyczynić się do zwiększenia poczucia przynależności uczniów do grupy, klasy i szkoły. Należy stworzyć ku temu warunki, dać uczniom poczucie bezpieczeństwa i obdarzyć ich zaufaniem. W jaki sposób można to robić?

Tworzenie warunków, w których uczniowie znajdują swoje miejsce w klasie i mogą poczuć, że mają osobisty wkład w istnienie i funkcjonowanie klasy jako wspólnoty oraz czerpać z jej zasobów, pomagają uczniom  uzyskać motywację wysokiej jakości.

Przeczytaj lub posłuchaj pierwszej części artykułu.
Materiał powstał w partnerstwie z Norwegian Refugee Council.
Bibliografia
Małgorzata Ostrowska

– odpowiada za rozwijanie głębokiego uczenia się w szkołach zrzeszonych w Laboratorium i Klubie Szkół uczących się. Więcej 

Katarzyna Pijanowska

– koordynuje działania w ramach cyklu „Odporna szkoła”, które wspierają nauczycieli i nauczycielki w codziennej pracy. Więcej 

Podobne wpisy, które mogą Cię
zainteresować

W sztuce można więcej!

Aleksandra Jankowiak
Czytaj więcej

E-learning dla nauczycieli – klucz do rozwoju kompetencji zawodowych

Ewelina Gorczyca
Czytaj więcej

Wsparcie psychospołeczne dla dzieci w sytuacji kryzysowej

Czytaj więcej

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 478

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 478

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 479

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 479

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 480

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 480

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 481

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 481

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 482

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 482

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 483

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 483

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 484

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 484

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 485

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 485

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 486

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 486

Warning: Undefined array key "appearance" in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 487

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/src/Plugin/Newsletter/Freshmail.php on line 487

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/templates/shortcode.php on line 12

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/templates/shortcode.php on line 18

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/templates/shortcode.php on line 53

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /alt/home/webmaster.ceo3server/www/ceonew.ceo.org.pl/wp-content/plugins/freshmail-integration/templates/shortcode.php on line 60

 

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych rozumianych jako otrzymywanie newslettera oraz informacji o produktach i usługach edukacyjnych oferowanych przez CEO, poprzez przesyłanie informacji za pomocą poczty elektronicznej, na podany adres e-mail [zg. z ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną z dnia 18 lipca 2002 r. (Dz. U z 2013 r., poz. 1422 ze zm.)]. Nasza polityka prywatności