Współpraca z organizacjami pozarządowymi może przynosić szkołom wiele korzyści i doskonalić ich działanie. Pozwala ona między innymi tworzyć nowe usługi edukacyjne i budować rozpoznawalną markę.
Mądra i zgodna z prawem współpraca szkoły i organizacji społecznej może działać pozytywnie na wszystkie obszary działania szkoły. Zarówno na procesy edukacyjne i wychowawcze, jak i zarządzanie przestrzenią, prowadzenie aktywności sportowej czy profilaktykę zdrowotną. Jak zatem prowadzić współpracę szkoły z organizacją społeczną, by doskonalić działanie szkoły?
Jednocześnie z badań prowadzonych w 2021 roku przez Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) i Fundacji Pole Dialogu wynika, że aż 25% nauczycieli nie zna żadnej organizacji społecznej. A te osoby, które współpracują w szkole z organizacjami, wskazują na różne bariery w podejmowaniu takiej współpracy.
Dodatkowo, podejmowane są próby zwiększenia nadzoru nad decyzjami dyrektora dotyczącymi współpracy z organizacjami społecznymi, co może doprowadzić do zmniejszenia zakresu tej współpracy. Mimo tego, że przynosi ona obopólne korzyści. Organizacje poprzez wspieranie systemu edukacji mają bowiem realny wpływ na zmianę społeczną. Z kolei szkoły wzbogacają swoją ofertę edukacyjną oraz mają szansę na profesjonalizację kadry i poszerzenie działań, nie tylko w obszarze edukacji, ale też wychowania. Taka współpraca jest też rekomendowana w programie „Szkoła dostępna dla wszystkich” realizowanym przez Instytut Badań Edukacyjnych i UNICEF jako interwencja wspierająca budowanie klimatu szkoły.
Głównym celem organizacji społecznych jest „zapewnienie porządku gospodarczego, w którym wiedza jest kluczowym zasobem a celem – rozwiązanie rozmaitych kwestii porządku społecznego”. Dysponują one unikalną wiedzą ekspercką, wspierają prowadzenie zmiany społecznej, dostarczają informacji zwrotnej na temat wdrażanych rozwiązań, pozwalając na skuteczniejsze korygowanie działań.
Obecne przepisy zapewniają szkole i organizacjom społecznym wystarczające warunki, by mogły budować współpracę opartą na zaufaniu oraz partnerskim podejściu do potrzeb i celów każdej z nich.
Nauczyciele i dyrektorzy uznają organizacje społeczne za ekspertów w określonych dziedzinach (np. prawa człowieka, ekologia, edukacja poprzez sztukę) oraz źródło nowoczesnych narzędzi i metod do pracy z młodzieżą (np. w zakresie oceniania czy angażowania uczniów uczenie się).
Współpraca z organizacjami pozwala szkole kreować nowe usługi edukacyjne i budować markę szkoły konkurencyjną na rynku lokalnym i wzmacniającą pozycję szkoły jako innowacyjnej w skali ogólnopolskiej. Pomaga szkole przyciągać nowych „klientów” – uczniów poszukujących miejsca gdzie mogą rozwijać swoje zainteresowania i kompetencje przydatne w życiu oraz wzmacniać motywację nauczycieli, którzy szukają rozwojowego miejsca pracy.
Organizacje chcą współpracować ze szkołą, bo wierzą, że poprzez pracę z dyrektorem, nauczycielami, uczniami i rodzicami mają realny wpływ na zmianę społeczną.
Najczęstszymi barierami we współpracy są:
Kluczowymi potrzebami szkoły są:
Organizacje społeczne zawsze starają się opracowywać swoją ofertę adekwatnie do priorytetów polityki oświatowej. Mają też większą zdolność szybkiego reagowania w sytuacjach nagłych – szybciej dostosowują się do nowych wyzwań i problemów (np. edukacja zdalna, wojna w Ukrainie).
Ważnym beneficjentem współpracy z organizacjami społecznymi jest dyrektor, który może:
1. Organizacja społeczna jako źródło inspiracji i zasobów dla nauczycieli i kadry zarządzającej.
To najczęściej aktywność online, ze sporadyczną możliwością udziału w stacjonarnych warsztatach. Szkoła ma stały dostęp do materiałów dydaktycznych na lekcje, treści w mediach społecznościowych, newsletter. Taka współpraca daje możliwość wdrażania prostych praktyk do własnego warsztatu pracy.
To przede wszystkich oferta dla indywidualnych nauczycieli i wychowawców. Nie wymaga dużego zaangażowania i włączenia się całej szkoły.
2. Organizacja społeczna jako źródło długoterminowego rozwoju szkoły.
Przejawia się w udziale szkoły w projektach systemowych, realizowanych na poziomie województwa i kraju przez organizację. Często obejmuje działania szkoleniowo-mentoringowe opracowywane dla grupy nauczycieli (liderzy, zespół pedagogiczno-wychowawcy, dyrektor). Są to kursy internetowe, konferencje, warsztaty, wizyty asystenckie, konsultacje i mentoring indywidualny. Taka współpraca pozwala doskonalić kompetencje kadry pedagogicznej oraz pracować nad wybranym obszarem rozwoju szkoły poprzez włączanie do standardów pracy szkoły nowych narzędzi, rozwiązań i strategii (np. nauczania, oceniania, rozwoju kompetencji itp.) oraz wdrażanie do codziennej pracy szkoły usprawniających rozwiązań. To okazja do rozwoju współpracy nauczycieli wewnątrz szkoły, ale także sieciowania się z nauczycielami z innych szkół.
Taki format współpracy daje też szansę szkole na rozwijanie praktyk zaczerpniętych z organizacji (partycypacja, włączenie, uczenie się we współpracy, informacja zwrotna). Wymaga długoterminowego zaangażowania dużej części zespołu pedagogicznego. Pozwala na spójne podejście i standardy rozwijane i wdrażane w całej szkole.
3. Organizacja społeczna jako źródło działań uczniowskich.
Ten format współpracy umożliwia uczniom realizację w szkole projektu edukacyjnego (np. „Szkoła demokracji”, „Globalna szkoła”, „Szkoła twórczych praktyk”, „Młodzi w akcji” – CEO) inicjowanego przez organizacje społeczne (m.in. pozarządowe, harcerskie, kluby sportowe).
Nauczyciele często dostają wsparcie szkoleniowe, uczniowie – mentoring do działań projektowych (np. „Zwolnieni z Teorii” czy „Młodzi w akcji” – CEO). Wiele organizacji tworzy też młodym aktywnym osobom szansę na pracę z rówieśnikami z innych miejsc w Polsce (np. poprzez obozy wakacyjne – Civic UP! Academy – CEO i Fundacja Wspomagania Wsi). Działaniom tym towarzyszą też materiały i aktywności (np. kursy) dla nauczyciela i ucznia, wspierające realizację kolejnych etapów edukacyjnych.
Możliwe jest też wsparcie finansowe projektów takie jak regranting czy stypendia (np. „Edukacja inspiracja” – Fundacja EFC).
O co powinna zadbać organizacja?
Fundacja Pole Dialogu oraz Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej opracowały – w ramach programu „Włącz szkołę!” kodeks dobrej współpracy, obejmujący cztery aspekty: wizję i cele, ramy, relacje i działanie oraz postawy szkoły i organizacji w tych obszarach. Pełny kodeks, wraz z mapą drogową dla takiej współpracy, dostępny jest w publikacji „Włącz szkołę! Kodeks Dobrej Współpracy szkół i organizacji społecznych” pod redakcją Agnieszki Pędzich.
Tworzą przestrzeń, w której młodzież oraz nauczyciele mają wpływ na rzeczywistość projektową.
Biorą pod uwagę ich głos na każdym etapie: planując działania, doprecyzowując niektóre sprawy wspólnie z uczestnikami i uczestniczkami, włączając elementy pracy warsztatowej, w której uczestnicy są twórcami projektu.
Prezentują efekty wspólnych działań światu, ale także dzielą się doświadczeniem samego procesu.
Dbają o to, by w ramach projektów młodzi ludzie mogli realizować również własne pomysły.
Pokazują, jak można działać dalej, również po zakończeniu projektu. Prezentują sposoby kontynuacji i rozwijania działań — dzielą się doświadczeniami i metodami pracy z innymi.
Pokazują nowe ścieżki, nowe sposoby, zachęcają do planowania dalszych działań.
Pokazuję poprzez doświadczenie wartość wspólnego działania, pracy zespołowej, wzajemnego wspierania się uczestników i uczestniczek, uwzględniania różnych perspektyw i potrzeb różnych grup.
Doceniają realizację kolejnych, nawet małych kroków i wspólnie ŚWIĘTUJĄ sukces.
Każdemu działaniu w szkole warto się przyglądać i wyciągać wnioski na przyszłość. Przy współpracy z organizacją społeczną można to zrobić na trzech poziomach:
Broniewska M. J., Współpraca organizacji pozarządowych (NGO) z administracją publiczną – strategia i zasady, w: „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego”, Siedlce, nr 98, seria: Administracja i Zarządzanie 2013, s. 415-423.
Meisel-Dobrzański J., Współpraca NGO z sektorem publicznym – sposób na wzmocnienie demokracji i wzrost jakości polityk publicznych w Polsce, w: „Zarządzanie Publiczne. Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 1(25)/2014, s. 73–90, Uniwersytet Jagielloński 2013, s. 73-90.
Pędzich A., Włącz szkołę! Kodeks Dobrej Współpracy szkół i organizacji społecznych, Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej i Fundacja Pole Dialogu 2022.
Zalewski P., Wilk W., Gałek M.; Włącz szkołę! Raport z badania eksploracyjnego. W stronę współpracy: organizacje społeczne i szkoły, Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej i Fundacja Pole Dialogu 2021.
– kieruje działem „Szkoła ucząca się”. Więcej
