Jak czytać z klasą? Sposoby nauczycielek na czytające dzieci

Czytanie to najpiękniejsza zabawa jaką sobie ludzkość wymyśliła to słowa Wisławy Szymborskiej, często zamieszczane na ścianach klas czy bibliotek szkolnych. To słowa niezwykle mądre i prawdziwe, ale czy rzeczywiście w szkole, w klasie,  pozwalając swoim uczennicom i uczniom czytać tak jak chcą, w takiej pozycji w jakiej im wygodnie, w taki sposób, który jest dla nich przyjemnością i zabawą, bawimy się w czytanie?

Są nauczycielki i nauczyciele oraz bibliotekarze i bibliotekarki, którzy doskonale wiedzą, co zrobić i jak, aby dzieci w ich klasach pokochały książki. Dwa tysiące nauczycieli wzięło udział w akcji “Czytam sobie. Pierwsza klasa” organizowanej przez Centrum Edukacji Obywatelskiej wspólnie z wydawnictwem HarperCollins. W czasie siedmiu miesięcy nauki stacjonarnej, przeplatanej nauczaniem zdalnym realizowali ze swoimi uczniami i uczennicami zadania, zabawy i aktywności czytelnicze, które przyniosły mnóstwo rezultatów – edukacyjnych i wychowawczych.

Jestem nauczycielem z 35 letnim stażem pracy i jeszcze nie miałam tak zaangażowanych w czytanie dzieci. Klasa przeczytała już 372 książki. Wejście do klasy rozpoczynało się od słów „Proszę pani ja mam do wymiany książkę lub mam do oddania do biblioteki  – relacjonuje wychowawczyni klasy pierwszej szkoły podstawowej

Jak tego dokonać? Czerpać z najlepszych praktyk i wsłuchać się w potrzeby dzieci. Zobaczyć, czym dla nas dorosłych jest czytanie i co ono nam daje? Jak lubimy spędzać czas z książką i czego potrzebujemy, by było to uczące doświadczenie. I na koniec przełożyć to do świata dzieci, przenieść do szkoły i klasy.

Zacznijmy, niczym w dobrej powieści, od stworzenia miejsca akcji.

Żeby czytać z klasą należy zaaranżować odpowiednie warunki. Dobrze, aby w salach powstały: klasowe biblioteczki, czy kąciki czytelnicze, tablice, wieże, drzewa, łańcuchy, które kolekcjonują wszystkie przeczytane tytuły uczniów i uczennic. Warto w takich miejscach zadbać o pełnienie dyżurów – młodego bibliotekarza, osoby która “wypożycza” książki klasowe, uzupełnia karty młodym czytelnikom i dodaje kolejne ogniwa w łańcuchu przeczytanych książek.

Miejsce akcji to nie tylko sam kącik czytelniczy w sali, ale przede wszystkim przestrzeń tak zaprojektowana, że aż chce się w niej zaszyć z lekturą w ręku.

Bardzo ważny jest fajny klimat do czytania. Powinno to być miejsce przytulne, zaciszne, takie które sprzyja czytaniu w pojedynkę albo z przyjacielem. Fantastycznie sprawdzają się namioty plażowe, koce z których można zrobić wigwam pod ławką, poduszki i pufy. Dzieci uwielbiają także czytać na parapetach, a czasem na boisku szkolnym czy w parku.  Przygodą jest czytanie z latarką, a przyjemnością –  przy dobrym kakao przyniesionym ze szkolnej stołówki.

Dzieci czytały tyle zdań – ile chciały, w takiej pozycji- w jakiej chciały, w takim miejscu – w jakim chciały. Dzięki braku ograniczeń polubiły czytanie. Zdarzało się, że jeden uczeń czytał dla piątki innych uczniów. Chętnie dzielili się swoimi spostrzeżeniami, śmiali się z przygód bohaterów oraz wspólnie wykonywali plakaty.  – opowiada Pani Kasia, nauczycielka klasy pierwszej

Zaciszne miejsce jest ważne dla dzieci, które potrzebują samotności i dla których czynność czytania ma być czasem relaksu, spokoju i wyciszenia. Warto w taki sposób pokazywać tę czynność. Trzeba jednak przy tym pamiętać, że część uczniów kojarzy książki z nudną, wymagającą wysiłku pracą. Dzieci wolą  ruch, zabawę, gry i inne rozrywki. Dlatego trzeba szukać takich form, które angażują w czytanie.

Nauczyciele wspięli się w projekcie na wyżyny swojej kreatywności. Zapewnili uczniom i uczennicom moc atrakcji oraz poczuli wspólną pro-czytelniczą misję! Tworzyli gry, quizy, szyfry. Projektowali czytelnicze escape roomy na platformie Genially. Podczas lekcji zdalnych chętnie korzystali też z zadań na Wordwallu czy aplikacji Learning apps. Wokół  lektur robili eksperymenty fizyczne i chemiczne.

Znaleźli się też amatorzy filmowania i sesji zdjęciowych. Dzieci skupiały się wokół promocji książek, niczym prawdziwi “booktuberzy” albo inspirowali się fabułą. Wśród prac pojawiły się też nagrania audiobooków.

Twórczych działań nauczycielki aranżowały bardzo wiele. Powstawały książki, ilustracje, komiksy, lapbooki, artbooki i albumy czytelnicze. Same tytuły z serii “Czytam sobie” były ogromną inspiracją. Te z wątkiem ekologicznym zachęcały do projektowania eko-mody, organizowania zbiórki nakrętek, z których najpierw powstawały ciekawe roboty i konstrukcje, aby następnie trafić na akcje charytatywne.

Pomaganie innym to kolejna postawa, którą rozbudziły książki. Zbiórki karmy dla schronisk, tworzenie maskotek dla kotów oraz zbiórka pieniędzy na dogoterapię dla potrzebujących dzieci – to tylko niektóre z wielu działań podejmowanych na rzecz innych.

Rozmowy wokół książek, okazały się bardzo ważnym elementem w projekcie. Dzieci chciały dzielić się swoimi wrażeniami i doświadczeniami. Dużo było w nich emocji. Odbywały się debaty oksfordzkie, czasem krytyczne wypowiedzi na temat bohaterów.

Często słyszałam, jak sobie polecały wybrane pozycje. Nawiązywały się mini kluby czytelnicze entuzjastów danej pozycji. Dzieci uczyły się argumentować i uzasadniać swoje wybory. Zaskoczyło mnie, że czasami słyszałam rozmowę między dziećmi nie o grze komputerowej i levelu, który osiągnęły, a o książce, którą przeczytały – to ostatnio bardzo rzadkie – wspomina jedna z uczestniczek akcji.

Do wspólnego czytania online uczniowie zapraszali też rodziców, a jeśli  była taka możliwość, spotykali się z bibliotekarką czy znaną autorką książek dla dzieci, także wirtualnie. 

Rodzice docenili zaangażowanie wychowawców w projekt i szybko dostrzegli pozytywne efekty.

Proszę Pani, moje dziecko po powrocie ze szkoły czyta, a wcześniej prosiło mnie, czy może obejrzeć bajkę – opowiada mama ucznia klasy pierwszej.

Czytajcie z klasą i w każdej klasie!

Materiały o projekcie znajdziecie na stronie:
https://kultura.ceo.org.pl/materialy/czytam-sobie-pierwsza-klasa-materialy-do-pracy-w-klasach-1-3/
https://czytamsobie.pl/czytam-sobie-pierwsza-klasa