Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Dla nauczyciela
Artykuł

Udostępniamy raport „Uczniowie uchodźczy w polskich szkołach”

Zespół CEO

Raport podsumowuje drugą falę badań, których celem było rozpoznanie potrzeb i napięć w społecznościach szkolnych goszczących uczniów i uczennice z Ukrainy. Dzięki wnioskom możliwe jest lepsze zaprojektowanie długofalowego wsparcia dla szkół. Pobierz raport i zapoznaj się z wnioskami oraz rekomendacjami. For English scroll down.

W polskich szkołach jest już prawie 150 000 młodych ludzi, którzy znaleźli u nas schronienie przed wojną. W co czwartej klasie uczy się przynajmniej jedno dziecko z Ukrainy. Nasz system edukacji może odpowiedzieć na potrzeby emocjonalne, społeczne oraz edukacyjne wszystkich uczniów – zarówno polskich, jak i ukraińskich. W tym celu należy stworzyć warunki sprzyjające integracji edukacyjnej.

Od lutego 2022 prowadzimy działania ułatwiające szkołom pracę z nowymi uczniami. Opieramy je na wiedzy zgromadzonej w stale pogłębianych badaniach. Raport „Uczniowie uchodźczy w polskich szkołach”, który właśnie udostępniamy, to efekt unikatowych w skali kraju badań. Dzięki nim uzyskaliśmy głęboki wgląd w sytuację szkół i przybliżyliśmy się do odpowiedzi na pytanie, jak radzą sobie one z potrzebami polskich i ukraińskich uczniów. 

Raport podsumowuje drugą falę badań, które zleciliśmy. Były one prowadzone przez polsko-ukraiński zespół badaczek i badaczy w ośmiu placówkach różnego typu na terenie całej Polski. Celem projektu było rozpoznanie potrzeb i napięć w społecznościach szkolnych goszczących uczniów i uczennice z Ukrainy – na potrzeby zaprojektowania długofalowego wsparcia dla szkół. Badania miały charakter etnograficzny i objęły w sumie ponad 160 wywiadów, obserwacje i badania wizualne.

„Powrót do normalności” jest pożądany, ale potrzebne są rozwiązania systemowe i rozwijanie kompetencji nauczycieli

Prawie półtora roku po przybyciu pierwszych uchodźców z Ukrainy w narracjach dyrektorów i nauczycieli dominuje hasło „powrotu do normalności”. Co się pod nim kryje? Obie grupy nabyły przez rok doświadczenia i wypracowały różne schematy postępowania, które zakładają traktowanie uczniów z Ukrainy tak samo, jak polskich. Część nauczycieli dostrzega specyficzne potrzeby uczniów ukraińskich i stara się indywidualizować pracę z nimi, ale nie jest to systemowe podejście.

W szkołach obserwujemy nacisk na asymilację (w skrajnych przypadkach sięgający nawet prób zakazania używania języka ukraińskiego w rozmowach między uczniami uchodźczymi), co skutkuje nieuwzględnianiem potrzeb edukacyjnych uczniów ukraińskich oraz wypadaniem z systemu osób niezintegrowanych. Brakuje rozwiązań systemowych wspierających integrację uczniów. Widać też potrzeby lepszego przygotowania nauczycieli do pracy w środowisku międzykulturowym oraz podniesienia umiejętności zarządzania szkołą goszczącą uczniów uchodźczych przez dyrektorów.

Uczniowie polscy i ukraińscy funkcjonują w osobnych społecznościach

W szkołach obecne jest też podejście separacyjne wyrażające się w tworzeniu klas „cudzoziemskich” lub sadzaniu uczniów ukraińskich razem. Jest ono poważną barierą dla integracji. Najlepsze efekty przynosi tworzenie klas mieszanych z małą liczbą uczniów cudzoziemskich. Jednak takie rozwiązanie w części szkół staje się coraz mniej realne ze względu na dużą liczbę uczniów ukraińskich przyjętych do placówki. W efekcie w szkołach funkcjonują obok siebie równolegle dwie społeczności – ukraińska i polska – z bardzo małą przestrzenią na integrację lub wręcz bez niej.

Świadome i planowe działanie na rzecz integracji uczniów zdarza się rzadko, przez co w szkołach pojawiają się konflikty na tle narodowościowym

Możliwości integracji pojawiają się w poprawnie zarządzanych klasach mieszanych lub dzięki organizacji specjalnych wydarzeń, wolontariatu, zajęć pozalekcyjnych czy wyjazdów. Jednak w większości przypadków działań wspierających integrację nie ma lub są one powierzchowne i prowadzone intuicyjnie. Nie są też traktowane jako istotny element zarządzania szkołą czy klasą. Pojawiają się za to konflikty na tle narodowościowym, a nauczyciele nie dysponują kompetencjami by je rozwiązywać. Bez wprowadzenia systemowych i kompleksowych działań integracyjnych w szkołach istnieje duże ryzyko dalszej polaryzacji szkolnych społeczności, eskalacji konfliktów i obniżenia jakości edukacji.

W raporcie zwracamy również uwagę na to, że:

Dla zapewnienia skutecznej integracji edukacyjnej uczniów cudzoziemskich w polskich szkołach kluczowe są następujące kierunki interwencji:

Badanie zrealizowano dzięki środkom UKAid. Partnerem działania jest Plan International.
Badanie przeprowadziła pracownia Badania i Działania.
Zespół CEO

Podobne wpisy, które mogą Cię
zainteresować

Pięć młodych osób, dwóch chłopaków i trzy dziewczyny, siedzi obok siebie na ławce. Są wpatrzone w telefony. Nie rozmawiają ze sobą.

Co kryje się pod hasłem „zagrać w gałę i poznać dziewczyny”? O współpracy międzyośrodkowej

Zespół CEO
Czytaj więcej
Trzy młode osoby siedzą na krzesłach i rozmawiają. Jedna z nich notuje na dużej kartce.

Motywacji da się nauczyć! Część druga

Małgorzata Ostrowska, Katarzyna Pijanowska
Czytaj więcej
Młoda dziewczyna siedzi na krześle. Uśmiecha się do osoby, która siedzi tyłem do aparatu fotograficzny.

Motywacji da się nauczyć! Część pierwsza

Małgorzata Ostrowska, Katarzyna Pijanowska
Czytaj więcej

 

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w celach marketingowych rozumianych jako otrzymywanie newslettera oraz informacji o produktach i usługach edukacyjnych oferowanych przez CEO, poprzez przesyłanie informacji za pomocą poczty elektronicznej, na podany adres e-mail [zg. z ustawą o świadczeniu usług drogą elektroniczną z dnia 18 lipca 2002 r. (Dz. U z 2013 r., poz. 1422 ze zm.)]. Nasza polityka prywatności