Zostaję wychowawcą klasy – i co dalej?

Początek może wyglądać tak: zaczyna się rok szkolny i dostajemy wiadomość o powierzeniu funkcji wychowawcy klasy. Pewnie wielu z Was przypomina sobie taką sytuację. W głowie pojawiają się pytania: z jaką klasą przyjdzie mi współpracować? Jacy będą uczniowie, jacy rodzice? Czy dam sobie radę?

Od czego powinnam lub powinienem rozpocząć pracę z nową klasą? Jak zaplanować pracę wychowawczą? W poradniku „Narzędziownik wychowawcy klasy” przedstawiamy w kilku krokach nasze propozycje dotyczące tego, jak skutecznie zaplanować pracę wychowawczą z klasą.

Krok pierwszy: – „Who is who” – czyli poznaj swoich uczniów

Poznanie swoich wychowanków jest podstawą budowania relacji z nimi. Wymaga czasu, sprzyjających okoliczności i pomysłu na to, jak to zrobić. Warto więc sobie to po prostu zaplanować. Literatura podaje sporo konkretnych technik i sposobów służących poznaniu uczniów. My wybraliśmy i prezentujemy niektóre z nich.

Wyobraźmy sobie, że planujemy pierwsze spotkanie z naszymi wychowankami, którego celem jest wzajemne poznanie. Planując je, warto pomyśleć o następujących kwestiach:

1. Odpowiednie ustawienie sali

Ustawmy krzesła w kręgu. Takie ustawienie wyrównuje pozycje wszystkich jego uczestników, w kręgu wszyscy są równi, nie ma lepszych i gorszych. Wszyscy widzą się nawzajem. Regularne siedzenie w kręgu jednoczy grupę i buduje współpracę między jej uczestnikami.

2. Aktywności

Aktywności, które realizują cel naszego spotkania, czyli dają możliwość autoprezentacji. Jest wiele sposobów, w jaki nasi wychowankowie mogą się zaprezentować. Mogą powiedzieć coś o sobie, narysować coś, przedstawiać siebie nawzajem. Bez względu na to, który ze sposobów wybierzemy, warto go zaplanować i zadbać o to, aby proponowane przez nas ćwiczenia były dla uczniów ciekawe. Dzięki temu jest szansa, że zaangażują się podczas zajęć.

Oto kilka naszych propozycji:

• Każdy uczeń rysuje herb, który mówi coś o nim samym. Zawartość herbu może być dowolnie zaplanowana i wypełniona treścią przez uczniów. Zadaniu można także nadać pewną strukturę, np. w pustych polach herbu uczniowie mają narysować lub przykleić obrazki wycięte z gazet, symbolizujące np. ulubioną potrawę, mocne strony, marzenia, a także sytuacje, w których są radośni. W herbie można też umieszczać inne informacje, np. o hobby lub ulubionym sposobie spędzania wolnego czasu. Następnie uczniowie, przedstawiając herb, opowiadają o sobie na forum grupy.
• Wykorzystanie gotowych kart pracy, np. naszej ostatniej inspiracji.
• Zabranie ze sobą do szkoły cukierków i opowiadanie o sobie. Warto zadbać także o przedstawienie siebie. Pewnie każdy ma jakieś sprawdzone pomysły, jak można to zrobić.
• Zgadnij kto to? Każdy uczeń przedstawia się według określonego przez nas schematu, np. mam na imię, lubię, jestem dobry w…, interesuję się… Zapisuje to na kartce. Następnie kartkę wrzuca do pudełka. Po otrzymaniu wszystkich kartek wychowawca losuje każdą z nich po kolei. Odczytuje treść, uczniowie zgadują, kto jest autorem każdej z kartek.
• BINGO – gotowy przykład z naszej praktyki jest załączony na końcu „Narzędziownika wychowawcy klasy”.
• Alfabet – uczestnicy siadają w kręgu według kolejności pierwszych liter swoich imion w alfabecie, a następnie przedstawiają się kolejno, używając swego imienia i jakiejś swojej zalety zaczynającej się na tę samą literę, np. rezolutna Renata, koleżeński Karol. W innej wersji tej zabawy pseudonimy mają być nazwami zwierząt lub owoców zaczynającymi się na tę samą literę, co imię danej osoby, a zadaniem siedzących w kręgu uczestników jest powtarzanie imion i pseudonimów osób przedstawiających się wcześniej, zanim sami się przedstawią – to ułatwia wszystkim zapamiętanie imion.
• Wspólne cechy – klasa dzieli się grypy złożone z pięciu lub sześciu osób. Zadaniem uczestników każdej z nich jest znalezienie pięciu cech wspólnych, które mają wszystkie osoby w zespole, a także po jednej cesze każdego, takiej, której nie mają inni. Następnie uczestnicy prezentują te cechy przed klasą, a każda z cech jest spisywana w jednym miejscu jako opisowy portret klasy.
• Ogłoszenie – każdy indywidualnie spisuje na kartce anonimowe ogłoszenie – reklamę jego osoby jako przyjaciela (do 25 słów). Następnie wszystkie kartki są przemieszane, uczestnicy losują po jednej (jeśli wybiorą swoją, losują jeszcze raz) i zgadują, kto jest autorem ogłoszenia. Jeśli mają trudności, grupa może włączyć się do pomocy.
• Dokończ zdanie – każdy z uczestników odpowiada w kolejnych rundach na to samo pytanie, np. ulubiona książka lub film, co zabrałby na bezludną wyspę, kim będzie za 15 lat, jakim kolorem lub przedmiotem itp. mogłaby być osoba siedząca obok, co najbardziej lubi albo czego najbardziej nie lubi u innych, jak lubi spędzać wolny czas.

3. Zaplanowanie czasu w taki sposób, aby każde dziecko miało go tyle samo

Dzięki temu nikt nie poczuje się gorszy podczas tych zajęć.

4. Autoprezentacja

Zachęcamy do tego, aby podczas pierwszego spotkania z uczniami również im się przedstawić. Można to zrobić, biorąc udział w proponowanych im aktywnościach. Można także powiedzieć coś o sobie i pozwolić na zadawanie im pytań. Pamiętajmy: poznać swoich uczniów można także, rozmawiając z nimi podczas lekcji i przerw, obserwując ich zachowanie, rozmawiając z ich rodzicami, robiąc coś wspólnie z nimi.

Izabela Jaskółka-Turek – pracuje w Miejskim Zespole Szkół nr 1 w Będzinie jako pedagożka szkolna. Prowadzi zajęcia dodatkowe dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, niepełnosprawnych, dyslektycznych i agresywnych. Współpracę z Centrum Edukacji Obywatelskiej rozpoczęła w 2001 roku, odkąd jej szkoła uczestniczy w programie „Szkoła ucząca się”. Dziś prowadzi szkolenia oraz mentoruje w kursach internetowych. Lubi poznawać nowych ludzi, czytać reportaże i oglądać horrory. Odpoczywa, słuchając muzyki i pracując na działce. Jej pasją są podróże, te małe i te duże.