Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Dla dyrektora
Artykuł

Uczniowie z Ukrainy w polskich szkołach. Co zmieniło się w roku szkolnym 2024/2025?

Zespół CEO

Przedstawiamy nową analizę danych dotyczącą liczby dzieci i młodzieży z Ukrainy w polskiej szkole wraz z komentarzem i wnioskami. Analiza zawiera dane z października 2024 roku. Została przeprowadzona we współpracy z Funduszem Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF).

Już ponad 200 tys. dzieci i młodzieży z Ukrainy uczy się w polskich szkołach – 152 tys. to chłopcy i dziewczęta uciekające przed wojną w Ukrainie, a 51 tys. to migranci przybyli do Polski przed lutym 2022 roku. Zapoznaj się z najważniejszymi wnioskami z analizy, którą przygotowaliśmy we współpracy z z Funduszem Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF). Pełna analiza w języku polskim angielskim jest dostępny poniżej.

Wprowadzenie we wrześniu 2024 obowiązku szkolnego dla dzieci w wieku szkolnym spowodowało wzrost liczby uczennic i uczniów w polskim systemie edukacji o ponad 18 tys. (warto przy tym zauważyć, że zgodnie z nowym prawem uczniowie ostatniej klasy ukraińskiego systemu edukacji online są zwolnieni z obowiązku szkolnego w polskim systemie edukacji). Jest to wzrost znacznie mniejszy niż prognozowany przez MEN oraz organizacje i instytucje wspierające włączenie uchodźców z Ukrainy do polskiego systemu edukacji.

Wzrost liczby uczniów jest rozłożony nierównomiernie. W szkołach podstawowych jest to wzrost tylko o 6,8 tys. osób, czyli ok. 6% w stosunku do poprzedniego roku szkolnego (w sumie 112,5 tys. uczniów). W szkołach średnich zaś jest to przyrost o 11,2 tys., czyli aż 40% w stosunku do poprzedniego roku szkolnego (w sumie 39,8 tys.).

W szkołach podstawowych największe wzrosty liczby uczniów obserwujemy w klasach od V do VIII, zaś w szkołach średnich w klasie II i III. Z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że są to uczniowie, którzy wcześniej uczyli się online w systemie ukraińskim lub którzy pozostawali poza systemem edukacji.

Około 22,4 tys. (ok. 15%) uczniów uchodźców z Ukrainy, którzy obecnie uczą się w polskich szkołach to uczniowie nowo zapisani (nie uczący się na zakończenie poprzedniego roku szkolnego w żadnej placówce polskiego systemu edukacji). Można założyć, że większość z nich weszła do systemu edukacji, ponieważ nie mieli już możliwości kontynuowania obowiązku szkolnego w ukraińskim systemie online.

Porównanie danych SIO i ZUS, choć obarczone ograniczeniami wynikającymi z odmiennych metod zbierania danych przez obie instytucje, pokazuje, że liczba uczniów, na których pobierane jest świadczenie 800+ jest prawie równa liczbie dzieci w systemie edukacji. Można więc założyć, że dzieci z rodzin z Ukrainy, które pobierają 800+, uczą się w polskiej szkole.

Wzrost liczby wypłacanych świadczeń 800+ (w porównaniu z marcem 2024) obserwujemy głównie wśród nastolatków – powyżej 15 roku życia, w tej grupie wydaje się też najwięcej nowych numerów PESEL. Prawdopodobnie wzrost ten można częściowo przypisać nastoletnim chłopcom, którzy próbują ustabilizować swoją sytuację w Polsce, w obawie przed byciem objętym zakazem opuszczania Ukrainy przez mężczyzn w wieku od 18 do 60 lat.

Obecność uczennic i uczniów z Ukrainy w polskim systemie edukacji jest powszechna – uczą się w 58% polskich szkół (prawie 12,5 tys.). W obecnym roku szkolnym uczniowie z Ukrainy pojawili się w dodatkowych 335 szkołach, w których nie byli obecni w zeszłym roku szkolnym.

Około 70 proc. uczniów uchodźców z Ukrainy pobierających naukę w szkołach średnich uczy się w technikach lub szkołach branżowych. Jest to o ok. 15 punktów procentowych więcej niż w przypadku uczniów polskich. Może to być efektem decyzji samych uczniów, którzy chcą szybciej zdobyć zawód i wejść na rynek pracy lub niezamierzonym efektem selekcji po egzaminie ósmoklasisty, którego zakres dostosowań dla uczniów z Ukrainy w poprzednim roku szkolnym nadal był niewielki.

Tylko 2,4% uczniów uchodźców z Ukrainy uczy się w oddziałach przygotowawczych. W czterech województwach nie funkcjonuje żaden tego typu oddział. Tymczasem oddziały przygotowawcze stanowią ważny element przygotowania polskiego systemu edukacji na ewentualność przyjazdu do Polski nowych uchodźców, wynikającego z dalszej eskalacji wojny w Ukrainie lub konfliktów w innych krajach.

Mimo zmian w prawie oświatowym – zmniejszenia liczby godzin języka polskiego jako obcego nauczanego w tygodniu z 6 do 4 w celu zachęcenia uczniów do uczestnictwa – ponownie spadła liczba uczniów uchodźców korzystających z tej formy wsparcia. Tylko nieco ponad 42% uczniów uchodźców z Ukrainy uczy się języka polskiego jako obcego (spadek z prawie 60%). Tymczasem znajomość języka polskiego jest warunkiem sukcesu edukacyjnego w polskim systemie oraz sukcesu integracji. Ta zmiana powinna zaskakiwać i niepokoić. Zamiast stopniowego wzrostu zainteresowania tymi lekcjami widzimy wahania liczby uczestniczących uczniów między semestrami roku szkolnego. Konieczne jest poznanie powodów tej sytuacji i podjęcie działań zmierzających do upowszechnienia tych zajęć.

ZAPRASZAMY DO LEKTURY RAPORTU

Materiał został przygotowany przez Centrum Edukacji Obywatelskiej we współpracy z Funduszem Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF).

Zespół CEO

Podobne wpisy, które mogą Cię
zainteresować

Wynik programu Młodzi głosują 2025

Niepełnoletni też głosowali!

Zespół CEO
Czytaj więcej
Zdjęcie laureatki Sendlerowej

„Chcę, aby z mojej pracy wynikała dla uczniów i uczennic świadomość zmiany.”

Zespół CEO
Czytaj więcej
Wrzucany głos na wyborach do urny

Priorytety Polek i Polaków przed wyborami

Zespół CEO
Czytaj więcej